Een lange tijd miskende vorm van (soms) fysieke en altijd psychische mishandeling is die van het Narcistisch Misbruik in de partner- of ouder-kind relatie. Door het probleem te benoemen en bespreekbaar te maken, hebben auteurs en ervaringsdeskundigen Iris Koops en Mjon van Oers veel ondergeschoven en miskend leed zichtbaar gemaakt.
Doordat ik zelf de laatste jaren steeds meer te maken kreeg met slachtoffers van narcistisch misbruik (die, toen ze zich aanmeldden voor hulp vaak zelf nog niet beseften dat ze door een narcist(e) misbruikt waren), ben ik me hier meer in gaan verdiepen. De boeken van Iris (*) en de columns van Mjon hebben, samen met mijn achtergrond in psycho-diagnostiek, aangevuld met een studiedag bij Iris, mij veel duidelijk gemaakt over de achtergronden van de Narcist en de pijn en de wanhoop bij de slachtoffers.
Narcist of Narciste?
Narcisme is een psychische stoornis, die valt onder de noemer Psychopathie. Dat betekent dat het gedrag van deze persoon gekenmerkt wordt door een gebrek aan, of soms het geheel afwezig zijn van empathie; het kunnen mee-voelen met een ander. De Narcist heeft een onstilbare honger naar aandacht en erkenning. Hij of zij vindt dan ook daar volledig recht op te hebben. Het is de ander die daarin moet voorzien. Er is een chronisch gebrek aan zelfinzicht. Alles wat goed gaat wordt op het eigen conto geschreven, maar alles wat verkeerd gaat komt door ‘de ander’. Die zal daar ook de rekening voor moeten betalen. Narcisme wordt bij mannen sneller onderkend dan vrouwen.
Honger naar erkenning
Het lastige is, dat Narcisten ‘sluwe’ mensen zijn. Dat moet ook wel, anders zouden ‘gezonde’ mensen snel op hen afknappen. Ze weten vaak voor langere tijd een bepaald ‘masker’ te dragen waardoor ze een hele aimabele indruk geven. Ze zullen jou zelfs in eerste instantie op een voetstuk zetten. Echter, de prijs die je daar voor moet betalen op de langere termijn is onmenselijk hoog. Als het masker af gaat, dan komt de ware aard naar boven. Jij moet er helemaal zijn voor hem of haar maar kan nauwelijks nog iets goed doen. De perverse en vaak onmogelijke opgaven waarvoor je gesteld wordt en waardoor je ‘dus’ zult falen, geeft de Narcist het sadistische genoegen van superioriteit. Hiermee voedt hij zijn honger naar erkenning, maar is tegelijk een bodemloze put. Tegelijk echter weet hij naar de buiten wereld toe dit masker wel op te houden, waardoor slachtoffers, als ze met hun verhaal naar buiten komen, vaak niet geloofd worden.
Verborgen Narcist
Een nog lastiger te herkennen vorm tref je bij de Verborgen Narcist. Hierbij is in eerste instantie de superioriteit vervangen door het Calimero complex. Doordat alles hem of haar lijkt te worden aangedaan, roept hij medelijden op en doet een beroep op de empathie van de ander, iets wat hij zelf niet heeft, maar soms wel als trucje zich heeft aangeleerd. Zo sleept hij jou als een spin mee in zijn web.
Narcisme is een psychische stoornis die nauwelijks behandelbaar is. Vanuit menselijke waarden zou je eigenlijk medelijden met ze moeten hebben. Omdat ze geen zelfinzicht in hun ziektebeeld hebben, is dat verloren energie. Belangrijk is dus om hun slachtoffers te hulp te komen.
Dit lied van Meau geeft goed weer wat het effect is van een Narcistische partner. Herken jij je hierin? Neem dan voor hulp contact op.”
Ervaring van AB met verborgen narcisme
“Het is alweer 12 jaar geleden. De relatie begon als vuurwerk, maar ik wist niets over verborgen narcisme. Na enkele maanden voelde ik dat er dingen niet klopten. Nog later in de relatie zijn de meest uiteenlopende dingen gebeurd waar ik hier nu niet over zal uitweiden. Gelukkig liep de relatie na ruim een jaar stuk. De laatste woorden die ik vlak voor zijn gezicht heb uitgesproken zijn: “Jij gaat mij vanaf nu nooit meer zien, het ga je goed”, en ik vertrok, voor altijd.
De trekkracht was echter zo sterk, het voelde alsof ik aan een groot elastiek vast zat en hard moest blijven lopen om niet naar hem teruggeschoten te worden. Zelfs op de snelweg naar huis voelde ik de trekkracht. Maar tegelijkertijd voelde ik mij ook sterker dan de trekkracht. Ik maakte er in de auto een groot feest van met harde muziek, dat ik zo die laatste woorden zo heb kunnen uitspreken in zijn gezicht. En dat hij zich realiseert dat hij alle macht over mij is verloren.
Ik weet het nog goed. Ik zat in de auto, het was donker, en het voelde als een grote overwinning…
12 jaar later
Ik was in de overtuiging dit hoofdstuk zonder schade af te hebben gesloten. Maar 12 jaar later werd ik plotseling teruggeworpen, terug in de tijd. Gewoon door een paar onschuldige gebeurtenissen in mijn dagelijkse omgeving. Ik beleefde de ongezonde relatie opnieuw, van voor naar achter, maar dit keer voelde ik mij ineens slachtoffer.
Alle angst en verdriet waarvan ik dacht dat het niet bestond, kwam omhoog. Door wat extra opgedane kennis, wist ik inmiddels dat ik te maken had met een verborgen narcist. Alle puzzelstukjes vielen op zijn plek! De rottige gedachtes, verdriet en angst kreeg ik niet stopgezet en ik had slapeloze nachten. Het was als een grammofoonplaat die steeds hetzelfde stuk herhaalt. Deze toestand past niet mij bij. Ik wilde hier uit, ik wilde gewoon weer slapen en ik begreep dat ik daar hulp bij nodig had.
Naar Hendrik Jan
Hendrik Jan heb ik leren kennen tijdens een opleiding en supervisie bijeenkomsten. Hij was daar trainer en coach, dus ik wist ik wie hij is, en hoe hij werkt. Hij heeft de gave om belangrijke zaken eruit te pikken die voor de meeste mensen een detail lijken. Ook heeft een bekende van mij EMDR van hem gehad na een auto-ongeluk, die persoon heeft hem jaren geleden ook als eens aanbevolen.
Veiligheid en gespecialiseerd in narcisme
Bij deze hulpvraag moest ik eigenlijk gelijk aan Hendrik Jan denken en ik ben blij dat ik naar hem toe ben gegaan met dit thema. Veiligheid is voor mij een voorwaarde om effectief aan mezelf te werken en ik vind dat Hendrik Jan dat van nature al biedt. Daarbovenop had ik de angst om niet geloofd te worden. Iedereen die bekend is met narcisme weet het: een relatie met een narcist kan leiden tot ellende die je moeilijk geloofwaardig krijgt voor de buitenwereld. Hendrik Jan is bekend met de catastrofale gevolgen door narcistische mensen en begrijpt de manier waarop ik erin verstrikt kan raken. Hij luistert zonder oordeel.
Het trauma is weg
Ik heb het gevoel gehad dat we effectief aan het trauma konden werken. En ik heb inzichten gekregen welke eigenschappen mij ooit bij de narcist hebben gebracht, op welke manier de relatie stuk liep. Ook ben ik minder kritisch naar mijzelf en neem mijn gevoel weer serieus. De sessies voelden voor mij ook als een samenwerking en ben nog steeds verbaasd hoe goed de technieken van Hendrik Jan werken. Ik denk nog heel weinig aan de narcist en als ik er nu aan terugdenk dan doe ik dat zonder angst en verdriet. Tot slot hebben we buiten het narcistische misbruik nog een persoonlijk patroon doorbroken dat ermee te maken had.
Tijdens de laatste sessie bij Hendrik Jan zag ik de wereld ineens weer kleurrijk en vol mogelijkheden. En er was nu ook ruimte ontstaan.
Ik weet het nog goed. Ik zat in de auto, het was licht, en het voelde als een grote overwinning. Dank je wel Hendrik Jan!”
AB
Kom weer in je kracht
Over narcisme en mentale pijn van de slachtoffers is nog veel meer te zeggen, maar herken jij je in dit verhaal? Zoek contact en laat mij je helpen om weer in jouw kracht te komen.
(*) Het verdwenen Zelf: Herstellen van Narcistische mishandeling en Verder na Narcistische mishandeling.